Πατρίς Λουμούμπα (2 Ιουλίου 1925 – 17 Ιανουαρίου 1961)

«Ένα μεγάλο, κάτασπρο γέλιο στη νύχτα του προσώπου σου, στη νύχτα του λαού σου, στη νύχτα της χώρας σου, ένα άσπρο γέλιο λάμπυζε στα τζάμια των φτωχόσπιτων , στα χείλη των μαύρων μανάδων, των μαύρων παιδιών, όπως η αυγή πίσω από τα δάση ή πίσω από τα βουνά του κάρβουνου, άσπρο σαν το χειροσφίξιμο δυο μαύρων χεριών, άσπρο σαν την απόφαση της ελευθερίας, άσπρο σαν τη δύναμη της αδελφοσύνης… Πατρίς Λουμούμπα, είχες δει τα κομμένα χέρια των αδελφών σου διατηρημένα στο αλάτι μέσα στα κοφίνια των αφεντάδων, είχες δει τη λάμψη από τα διαμάντια σας να φωτίζει ξένα συμπόσια , είχες δει το χρυσάφι της χώρας σου να γεμίζει τα όπλα δολοφόνων της χώρας σου… Πατρίς Λουμουμπα, δε σκοτώθηκε το γέλιο σου, μεγάλα ποτάμια από άσπρο φως κατηφορίζουν μες στη νύχτα των μαύρων. Καλημέρα αδελφέ μας, μεγάλα άσπρα μαχαίρια από το γέλιο σου μπήγονται στις μαύρες καρδιές των άσπρων δολοφόνων. Καλημέρα Πατρίς Λουμούμπα, το άσπρο γέλιο σου ανατέλλει ασημάδευτο πάνω από τη μαύρη σου χώρα, μέσα σε όλες τις ετοιμόρροπες νύχτες των ξυπνημένων σκλάβων… Ο ρυθμός του αίματος βαδίζει πάντα κατευθείαν προς την ελευθερία.» 
(«Τα Επικαιρικά», Γιάννης Ρίτσος, 1961, «Ο Μαύρος Άγιος»)

Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία του, ο πρώην πρωθυπουργός της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό, Πατρίς Λουμούμπα παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο. Πολιτικά, όμως, είναι πολύ λίγοι εκείνοι που τον υποστηρίζουν ακόμη…

Στις 17 Ιανουαρίου 1961, το αεροσκάφος, με το οποίο ο πρώτος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό μετά από την ανεξαρτησία του Κογκό από την βελγική κυριαρχία, τον Ιούνιο του 1960, Πατρίς Λουμούμπα κάνει το τελευταίο του ταξίδι της ζωής του, αφήνει τη Μοάντα, στις ακτές του Ατλαντικού. Το απόγευμα προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της Ελίζαμπεθβίλ, πρωτεύουσα της αποσχιστικής επαρχίας Κατάνγκα. Ο Λουμούμπα, με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη του και τα μαλλιά του απεριποίητα, σπρώχνεται έξω από το αεροπλάνο από στρατιώτες του στρατού του Κονγκό. Οι συνεργάτες του – ο πρώην αντιπρόεδρος της Γερουσίας, Τζόζεφ Οκίτο και πρώην υπουργός Νεολαίας και Αθλητισμού, Μορίς Μπόλο – υφίστανται την ίδια μεταχείριση. Μια σουηδική δύναμη της αποστολής του ΟΗΕ στο Κονγκό που βρισκόταν παρούσα δεν παρεμβαίνει. Λίγες ώρες αργότερα, οι τρεις άνδρες εκτελούνται, παρουσία των ανώτατων αρχών της Κατάνγκα και Βέλγων αξιωματούχων.
Αμέσως, τα νέα για τη δολοφονία του – ο Λουμούμπα δεν είχε κλείσει το 36 έτος της ηλικίας του – προκαλούν διαδηλώσεις σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου. Στο εσωτερικό του Κονγκό, οι πρώτες αντιδράσεις για τη δολοφονία εκδηλώνονται με ένοπλες εξεγέρσεις. Η πρώτη ξεκίνησε στα δυτικά από τον Πιέρ Μουλέλε. Ένα χρόνο αργότερα, και οι ανατολικές επαρχίες εξεγείρονται.
Το 1966, ο Στρατηγός Τζόσεφ Μομπούτου καταλαμβάνει την εξουσία και κηρύσσει τον Λουμούμπα εθνικό ήρωα, παρότι η συμβολή του στη δολοφονία του ήταν τεράστια. Επί δεκαετίες, ο Λουμούμπα αποτέλεσε σύμβολο τόσο για το λαό του Κογκό όσο και για ολόκληρη την Αφρική. Τι γίνεται, όμως, σήμερα;

Πωλητές «αέρα»

«Από τον Λουμούμπα εξακολουθεί να υπάρχει μόνο το όνομα και η συναισθηματική φόρτιση», σύμφωνα με τον Φιλίπ Μπιγιόγια Μακούτου, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στα πανεπιστήμια της Κινσάσα και το Λουμπουμπάσι. Μιλώντας στο jeuneafrique.com, ο Μακούτου υποστηρίζει πως κανείς στην πολιτική σκηνή δεν διεκδικεί περισσότερα από τον Λουμούμπα.
«Κατά καιρούς εμφανίζεται σε ορισμένες επίσημες ομιλίες», σημειώνει. Αλλά εκείνοι που ισχυρίζονται ότι είναι πιστοί σε αυτόν, όπως και το Ενιαίο Κόμμα Λουμουμπιστών (Palu) του Αντουάν Γκιζένγκα, είναι «πωλητές αέρα». Δεν υποστηρίζουν καθόλου στην ιστορία μας, δεν έχουν ισχυρή ιδέα, τονίζει ο Μακούτου.
Ο Ζαν Ομασόμπο Τσόντα, επίσης καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Κινσάσα και ερευνητής στο Βασιλικό Μουσείο για την Κεντρική Αφρική του Tervuren (Βέλγιο), εξηγεί πως «υπάρχουν κάποιοι που εργάζονται για να κάνουν τους ανθρώπους να τον ξεχάσουν». «Αλλά αντιστέκεται λήθη, αρνείται να θαφτεί. Ο Λουμούμπα παραμένει μια ισχυρή εικόνα, δυστυχώς εξαιρετικά εκμεταλλευμένη, χωρίς βάθος. Ο Λουμιμπισμός παραμένει μια ιδεολογία ασαφής», προσθέτει.
Η Εθνική Κογκολέζικη Κίνηση, το κόμμα του Λουμούμπα, βρίσκεται σε παρακμή. Η «έλλειψη χαρίσματος» του γιου του Φραγκίσκου Τολένγκα Λουμούμπα, που το «κληρονόμησε» αναφέρεται ως η αιτία. Ο ίδιος διαψεύδει τους χαρακτηρισμούς, λέγοντας: «Μπορείτε να βάλετε ό, τι θέλετε στη λέξη χάρισμα. Όλοι γνωρίζουν πως έχω επιτύχει να αποσταθεροποιήσω των πρώην πρωθυπουργό Λορέντ Ντεσίρ Καμπίλα. Το πρόβλημα στο κόμμα μας είναι απλό: δεν είμαστε σε θέση να κινητοποιήσουμε τους πόρους που χρειαζόμαστε. Κι ύστερα, η ημέρα της δόξας δεν είναι το ίδια για όλους».
Σύμφωνα με τον Μακούτου, τελικά ο Λουμούμπα δεν είναι κάτι περισσότερο από «μια βαριά σκιά που φωτίζεται από ορισμένες ακτίνες του ήλιου».
Πηγη:tvxs.gr