Υποβρύχια δημοκρατία

Του Χρή­στου Κα­ρα­γιαν­νί­δη

Άρης: «Εί­ναι α­νά­γκη να χτυ­πη­θού­με;» Μαύ­ρος: «Εί­ναι πολ­λά τα λε­φτά Άρη» (Από­σπα­σμα α­πό την ται­νία «Λό­λα» του Ντί­νου Δη­μό­που­λου, του 1961) Κι ό­μως, η υ­πό­θε­ση των δα­πα­νών για την ε­θνι­κή ά­μυ­να μου φέρ­νει στο νου έ­ναν άλ­λον χα­ρα­κτή­ρα που υ­πο­δύ­θη­κε με ε­πι­τυ­χία ο Νί­κος Κούρ­κου­λος: τον η­ρωι­κό λι­πα­ντή και μο­να­δι­κό ε­πι­ζώ­ντα ναυα­γίου Άγγε­λο Κρε­ού­ζη, ο ο­ποίος συ­γκρού­στη­κε με τον πλοιο­κτή­τη της ε­ται­ρείας στην ο­ποία ερ­γα­ζό­ταν, για να α­πο­δεί­ξει ό­τι ή­ταν ο πραγ­μα­τι­κός η­θι­κός αυ­τουρ­γός του ναυα­γίου που κό­στι­σε τις ζωές των συ­να­δέλ­φων του. Αν και η «Ορα­τό­της μη­δέν» του Ν. Φώ­σκο­λου πα­ρω­δή­θη­κε ό­σο λί­γες ται­νίες του ελ­λη­νι­κού ε­μπο­ρι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου, κυ­ρίως ε­ξαι­τίας της γλα­φυ­ρής α­να­πα­ρά­στα­σης της α­πό­γνω­σης του πρω­τα­γω­νι­στή για α­πό­δο­ση δι­καιο­σύ­νης, θα πρέ­πει να α­να­γνω­ρι­στεί στο σε­νά­ριο η πρό­θε­ση να θί­ξει τη δια­πλο­κή ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων με την πο­λι­τι­κή ε­ξου­σία, η ο­ποία συ­χνά έ­χει α­νυ­πο­λό­γι­στο κοι­νω­νι­κό κό­στος. Η ι­στο­ρία της οι­κο­νο­μι­κής δια­χεί­ρι­σης της πο­λι­τι­κής για την ά­μυ­να στη χώ­ρα μας θα μπο­ρού­σε να δώ­σει τρο­φή για την α­να­βίω­ση του σι­νε­μά της κοι­νω­νι­κής κα­ταγ­γε­λίας, που άν­θι­σε κα­τά τη δε­κα­ε­τία του ’70. Βο­λές ε­κα­τομ­μυ­ρίων, τορ­πί­λες ε­κα­τομ­μυ­ρίων, σου­ρω­μέ­να υ­πο­βρύ­χια ε­κα­τομ­μυ­ρίων, τε­θω­ρα­κι­σμέ­να χω­ρίς βλή­μα­τα. Ομο­λο­γίες λα­δω­μά­των α­πό πο­λι­τι­κούς α­ξιω­μα­τού­χους του υ­πουρ­γείου Εθνι­κής Άμυ­νας. Σακ­βουα­γιάζ με ε­κα­το­ντά­δες χι­λιά­δες ευ­ρώ που ξε­χνιού­νται σε γρα­φεία, μη­χα­νορ­ρα­φίες και πολ­λά ψέ­μα­τα τα βα­σι­κά υ­λι­κά των ι­στο­ριών που πρό­κει­ται να α­φη­γη­θού­με. Το προ­φα­νές πά­ντως εί­ναι ό­τι «εί­ναι πράγ­μα­τι πολ­λά τα ευ­ρώ Άρη», ό­που τη θέ­ση του ο­νό­μα­τος «Άρης» υ­πάρ­χουν πολ­λά ο­νό­μα­τα που μπο­ρούν να την κα­τα­λά­βουν. Έτσι κι αλ­λιώς, εί­ναι τό­σα πολ­λά τα πρό­σω­πα που ε­μπλέ­κο­νται που νο­μί­ζω ό­τι θα α­κου­στούν αρ­κε­τά ο­νό­μα­τα μέ­χρι το τέ­λος της υ­πό­θε­σης. Οι υ­πο­θέ­σεις αυ­τές, βέ­βαια, πο­τέ δεν φτά­νουν στο τέ­λος για­τί ο τερ­μα­τι­σμός ε­πι­φυ­λάσ­σει συ­νή­θως α­πό­δο­ση ευ­θυ­νών και την πο­λι­τι­κή βού­λη­ση για να γί­νει αυ­τή. Για το κα­λό μας Όμως πέ­ρα α­πό την προ­φα­νή δια­φθο­ρά και την κα­τα­σπα­τά­λη­ση δη­μό­σιου χρή­μα­τος, πε­ρά α­πό τις δη­μό­σιες πα­ρα­δο­χές των ε­μπλε­κό­με­νων ό­τι πο­λι­τι­κά πρό­σω­πα και στρα­τιω­τι­κοί χρη­μα­τί­ζο­νταν, θα πρέ­πει να δού­με τη βα­θύ­τε­ρη σχέ­ση του με­γά­λου κε­φα­λαίου με τα α­στι­κά κόμ­μα­τα που μέ­σω των ε­ξο­πλι­σμών χρη­μα­το­δο­τού­σαν πο­λι­τι­κές και κόμ­μα­τα ε­ξου­σίας. Τα δύο κόμ­μα­τα, ΠΑ­ΣΟΚ και ΝΔ, που για χρό­νια ε­ναλ­λάσ­σο­νταν στην ε­ξου­σία σε κά­ποιες πε­ρι­πτώ­σεις δεν δί­στα­σαν να δια­χει­ρι­στούν το δη­μό­σιο χρή­μα ως κομ­μα­τι­κό. Η σύν­δε­ση κομ­μα­τι­κών στε­λε­χών με ε­ται­ρείες ό­πλων και η, χω­ρίς κα­νέ­ναν κοι­νω­νι­κό έ­λεγ­χο, δια­χεί­ρι­ση ε­ξο­πλι­στι­κών προ­γραμ­μά­των δη­μιούρ­γη­σε πε­ριού­σιες, πο­λι­τι­κές σχέ­σεις με α­πί­θα­νους ε­μπό­ρους ό­πλων και εν τέ­λει πα­γίω­σε έ­να κα­θε­στώς συ­ναλ­λα­γής στο α­πό­λυ­το σκο­τά­δι. Κι ό­λα αυ­τά τα υ­πε­ρα­σπί­ζο­νταν δη­μό­σια με ε­πί­κλη­ση στο κοι­νό κα­λό και την α­γά­πη για την πα­τρί­δα! Όλοι αυ­τοί οι «πο­νη­ροί» δια­χει­ρι­στές της δη­μό­σιας πε­ριου­σίας στρά­φη­καν στο μύ­θο της συ­νε­χούς ι­στο­ρι­κής πα­ρου­σίας του ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­σμού. Έχει α­ξιο­ση­μείω­το εν­δια­φέ­ρον ό­τι ό­λα τα σχή­μα­τα ι­δε­ο­λο­γι­κής νο­μι­μο­ποίη­σης της πο­λι­τι­κής α­πό­φα­σης για υ­πέ­ρο­γκες α­μυ­ντι­κές δα­πά­νες εί­χαν την προέ­λευ­ση τους στην α­ντί­λη­ψη του Κων­στα­ντί­νου Πα­πα­ρη­γό­που­λου α­να­φο­ρι­κά με την ι­στο­ρι­κή συ­νέ­χεια της Ελλά­δας α­πό την αρ­χαιό­τη­τα μέ­χρι τη σύγ­χρο­νη ε­πο­χή. Πρό­κει­ται α­κρι­βώς για την ί­δια α­ντί­λη­ψη πά­νω στην ο­ποία ο δι­κτά­το­ρας Με­τά­ξας θε­με­λίω­σε την ά­πο­ψη του πε­ρί τριών στα­δίων του ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­σμού, μι­μού­με­νος την θεω­ρία των τριών ράιχ. Με άλ­λα λό­για, οι εκ­πρό­σω­ποι δη­μο­κρα­τι­κά ε­κλεγ­μέ­νων κυ­βερ­νή­σεων χω­ρίς λο­γι­κή τεκ­μη­ρίω­ση αλ­λά με μο­να­δι­κό «ό­πλο» τους μία πα­ρω­χη­μέ­νη, α­ντι­δρα­στι­κή και α­ντιε­πι­στη­μο­νι­κή θεω­ρία έ­πει­θαν ή έ­στω ε­ξα­σφά­λι­ζαν την α­νο­χή της κοι­νω­νίας α­πέ­να­ντι σε αυ­τές τις πο­λι­τι­κές τους α­πο­φά­σεις. Βέ­βαια, εί­ναι γνω­στό ό­τι το παι­χνί­δι με τις κυ­ρίαρ­χες ι­δε­ο­λη­ψίες μέ­χρι και σή­με­ρα κα­τα­φέρ­νει να δί­νει πο­λύ ελ­κυ­στι­κές διε­ξό­δους στην κυ­βερ­νη­τι­κή προ­πα­γάν­δα. Η «μυ­στι­κή» συ­γκά­λυ­ψη Έχο­ντας στην αρ­χή το «φό­βη­τρο» της βό­ρειας αρ­κού­δας κι έ­πει­τα την «α­πει­λή» εξ α­να­το­λών σπα­τά­λη­σαν ε­κα­το­ντά­δες δισ. σε ά­χρη­στους ε­ξο­πλι­σμούς, ε­πι­δι­δό­με­νοι σ’ έ­να μπα­ράζ α­γο­ρών, ό­που με­τά α­πό τέσ­σε­ρις δε­κα­ε­τίες έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα οι ε­ξο­πλι­σμοί αυ­τοί να στοι­βά­ζο­νται σκου­ρια­σμέ­νοι σε α­πο­θή­κες. Μά­λι­στα, η α­που­σία δια­φά­νειας σχε­τι­κά με τις οι­κο­νο­μι­κές συ­ναλ­λα­γές και το ύ­ψος δα­πα­νών για την ά­μυ­να αι­τιο­λο­γού­νταν με α­να­φο­ρά στο α­πόρ­ρη­το των στρα­τιω­τι­κών σχε­δια­σμών. Όμως, ού­τε οι άλ­λες χώ­ρες α­γο­ρά­ζουν α­πό δια­φο­ρε­τι­κές πή­γες τα ό­πλα τους, ού­τε η πο­ρεία αυ­τών των α­γο­ρών κρα­τή­θη­κε πο­τέ στο α­πό­λυ­το σκο­τά­δι. Μέ­σα σε αυ­τό το πλαί­σιο λοι­πόν, δεν χω­ρά αμ­φι­βο­λία ό­τι η «μυ­στι­κο­πά­θεια» για τα θέ­μα­τα α­πέ­βλε­πε τε­λι­κά στην α­πο­σιώ­πη­ση και στη συ­γκά­λυ­ψη ε­νός ε­πι­κερ­δούς πα­ρε­μπο­ρίου το ο­ποίο διε­ξα­γό­ταν κυ­ριο­λε­κτι­κά κά­τω α­πό τη μύ­τη θε­σμι­κών εκ­προ­σώ­πων. Κι ό­λα αυ­τά συ­νέ­βαι­ναν ε­νώ οι δη­μό­σιες δα­πά­νες για την παι­δεία και την υ­γεία προ­σέγ­γι­ζαν ο­λοέ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρα τα ευ­ρω­παϊκά κα­τώ­τα­τα ε­πί­πε­δα, ε­νώ το φο­ρο­εισ­πρα­κτι­κό σύ­στη­μα με α­ντι­κοι­νω­νι­κά κρι­τή­ρια βά­θαι­νε πε­ραι­τέ­ρω τις υ­πάρ­χου­σες α­νι­σό­τη­τες α­να­δια­νέ­μο­ντας το ε­θνι­κό ει­σό­δη­μα προς ό­φε­λος των οι­κο­νο­μι­κά ι­σχυ­ρών. Προ­φα­νώς ση­μα­ντι­κό ρό­λο σε ό­λο αυ­τό το οι­κο­νο­μι­κό και στρα­τιω­τι­κό α­λι­σβε­ρί­σι παί­ζει και η συμ­μέ­το­χη της χώ­ρας μας στο ΝΑ­ΤΟ. Έχο­ντας πα­ρα­κο­λου­θή­σει για έ­να μι­κρό διά­στη­μα ο­ρι­σμέ­νες δη­μό­σιες δια­δι­κα­σίες αυ­τού του μι­λι­τα­ρι­στι­κού ορ­γα­νι­σμού, δια­πι­στώ­νω πως η συμ­με­το­χή μας, ό­πως και η συμ­μέ­το­χη των πε­ρισ­σό­τε­ρων χω­ρών, α­ξιο­λο­γεί­ται με κύ­ριο κρι­τή­ριο την υ­λι­κή συ­νει­σφο­ρά στην πο­λε­μι­κή βιο­μη­χα­νία που α­να­πτύσ­σε­ται με τα­χύ­τα­τους ρυθ­μούς. Οι διαρ­κείς εκ­κλή­σεις των α­ξιω­μα­τού­χων του ΝΑ­ΤΟ για «υ­πε­ρά­σπι­ση» της ε­λευ­θε­ρίας και της δη­μο­κρα­τίας με τό­νους βομ­βών και πλή­θος α­ε­ρο­πλά­νων εί­ναι πλέ­ον μια α­νοι­χτή πίε­ση προς τις συμ­με­τέ­χου­σες χώ­ρες να στη­ρί­ξουν μια βιο­μη­χα­νία που δεν προ­σφέ­ρει τί­πο­τα άλ­λο α­πό θά­να­το και φτώ­χεια στον πλα­νή­τη. Το ζή­τη­μα, λοι­πόν, δεν εί­ναι μό­νο η ε­ξό­φθαλ­μη δια­φθο­ρά α­πό κά­ποια πο­λι­τι­κά ή στρα­τιω­τι­κά στε­λέ­χη, αλ­λά το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα που την εκ­τρέ­φει κα­θώς και οι ι­δε­ο­λο­γι­κοί μη­χα­νι­σμοί που οι­κο­δο­μούν την α­νά­γκη τέ­τοιας σπα­τά­λης πό­ρων. Πηγή: Εποχή