ΤΕΞΑΣ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, 1981 ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Του ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΦΕΙΡΗ*

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΜΑΤΩΝ.

Η  περίοδος της δικτατορίας δεν ήταν ένας κόσμος καθολικής αντίστασης. Μεγάλο μέρος των Ελλήνων  απείχε από την ενεργή αντίσταση. Η διαφθορά της στρατιωτικής εξουσίας είχε δημιουργήσει ένα στρώμα υποστηρικτικό.  Λίγους μόλις μήνες πριν τα  γεγονότα, κυριαρχούσε η αντίληψη πως η χούντα θα μείνει τριάντα χρόνια (αλα Φράνκο και Σαλαζάρ). Η Αριστερά,  πολυδιασπασμένη,  ακροβατούσε ανάμεσα σε πολιτικές προτάσεις συνεργασιών με τις αστικές πολιτικές δυνάμεις και το σκεπτικισμό απέναντι σε κάθε κίνηση  έξω από τον στενό σχεδιασμό της. «Ξαφνικά», όλα ανατραπήκαν .

Το Πολυτεχνείο αποτέλεσε το συμβάν μιας πρωτοπορίας.  Δεν ήταν η αποκατάσταση της δημοκρατίας το μόνο αίτημά του. Ούτε το, τόσο επίκαιρο, Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία, το μοναδικό του σύνθημα. Και εάν σήμερα η μνήμη δεν μπορεί, μια ματιά στις φωτογραφίες της εξέγερσης αρκεί για να αμφισβητήσει ανακοινώσεις Κεντρικών Επιτροπών, Καθοδηγητικών Οργάνων, εκπροσώπων  και γραφείων τύπου.

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΙΚΤΟΥ.

Σε όλη τη περίοδο της δικτατορίας όπως και στο Πολυτεχνείο υπήρχαν δυο βασικά ρεύματα. Το ένα που ήθελε να πάει σε μια συνολική ανατροπή, (μέσα σε μεγάλη ποικιλία εναλλακτικών) κι εκείνο που ήθελε να μείνει στον εξωραϊσμό του πολιτικού οικοδομήματος. Φαίνεται να νίκησε το δεύτερο. Το 1981 και η άνοδος του ΠΑΣΟΚ (και των στρωμάτων που το αξιοποίησαν σαν όχημα) στην κυβέρνηση σηματοδότησε τη  νίκη του «εφικτού» πάνω στο ανέφικτο, την ήττα του εξεγερτικού ονείρου.

Ο Ε. Τσακαλώτος, στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, μίλησε για τα «τραγούδια της ήττας», για τη «γενιά της ήττας», που ακολούθησαν μετά το ΄49. Κι όμως, είχε άδικο.

Παρ΄όλη τη στρατιωτική ήττα, το λαϊκό φρόνημα δεν ηττήθηκε και παρέμεινε το όραμα της εξέγερσης ζωντανό μέσα του. Το Πολυτεχνείο αποτέλεσε συνέχεια και συνέπεια, της άγριας δεκαετίας του ΄40. Η μεγάλη ήττα ήρθε πολύ αργότερα, δεν γράφτηκε με αίμα αλλά με ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και την Κίρκη της ενσωμάτωσης. Και ακόμη και σήμερα φωλιάζει εσωτερικευμένη στην σύγχρονη αριστερά, στα επιτελεία της αλλά και στον κόσμο της. Σήμερα, παρόλα τα δεκάδες κόκκινα στεφάνια στο μνημείο της Πατησίων, η λέξη εξέγερση παραμένει ένα ενοχλητικό, πέτρινο χαλίκι στη ρητορεία (και όχι μόνο)της αριστεράς.

Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΥΘΟΙ.

Ο Λένιν κλείνει το «Τι να κάνουμε» με μια παράδοξη προτροπή: « …στο κίνημά μας χρειάζεται να ανακαλύψουμε τα λεπτά εκείνα νήματα που μέσα στη νομοτέλεια της ύλης, οδηγούν τον άνθρωπο στην πραγματοποίηση των ονείρων του…».

Η πραγματοποίηση των ονείρων. Να πως ορίζεται το κίνητρο της Πράξης στο μαρξισμό. Σε πλήρη αντιδιαστολή με ένα δογματικό θετικισμό που έχοντας κυριαρχήσει χρόνια τώρα και στην αριστερά, θέλει να κοντύνει το όνειρο. Στα χρόνια του μεγαλύτερου πειράματος βίαιης φτωχοποίησης δυτικού τύπου κοινωνίας, στα πλαίσια μιας μέσου επιπέδου ανάπτυξης καπιταλιστικής οικονομίας, με έντονα μεταπρατικά, παρασιτικά χαρακτηριστικά, το «μικρό καλάθι των προσδοκιών», άσχετα από τις προθέσεις, δε μπορεί ούτε να συγκινήσει, ούτε να κινητοποιήσει μα και ούτε καν να πραγματοποιηθεί.  Στον κόσμο της βαθειάς κρίσης ενός ολόκληρου παραγωγικού, οικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού μοντέλου δεν υπάρχει χώρος για καλή ή κακή διαχείριση. Υπάρχει μόνο μία διέξοδος από αυτή.

Σήμερα το μόνο εφικτό είναι το «ανέφικτο».

Το ενοχλητικό Πολυτεχνείο  επιμένει .  Φωνάζει ότι η Ιστορία, η πραγματική και όχι των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων, επιβεβαιώνεται εκεί που ο άνθρωπος καλείται να ζήσει πραγματικά, υπερβαίνοντας τη σκλαβιά των δομών της. Η Κάθαρση της αρχαίας τραγωδίας, η Ανάσταση της λαϊκής τελετουργίας, η Εξέγερση του σήμερα.  Εάν το δήθεν «εφικτό» κυριαρχήσει πάνω στο όνειρο, εάν η ήττα νικήσει την εξέγερση, τότε το μοναχικό εμπόρευμα θα είναι ο τελευταίος ηγεμόνας  και μαζί του θα καταλυθεί ο άνθρωπος μέσα στην Ιστορία, καθώς θα φτωχαίνει  ολοένα η ζωή του. Και όχι μόνο στην υλική της διάσταση.

* Ο Ανδρέας Ζαφείρης είναι μέλος της γραμματείας των ΣΥΝΕΚ (Συνεργαζόμενες Εκπαιδευικές Κινήσεις).