ΥΓΙΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΤΟΥ ΜΠΡΑΝΚΑΛΕΟΝΕ

Του ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΦΕΙΡΗ*

Η ομιλία του Α. Τσίπρα στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο είχε πολλά ενδιαφέροντα σημεία. Ένα από αυτά είχε σχέση κα με τις επενδύσεις. «Σας καλούμε να επενδύσετε στην ανάπτυξη, στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στην καινοτομία και στην ποιότητα (...) με σεβασμό στην εργατική, περιβαλλοντική και φορολογική νομοθεσία».

Είναι ισχυρή και διάχυτη η άποψη ότι η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί με ιδιωτικές επενδύσεις, ακόμη καλύτερα εάν είναι υγιείς. Η πραγματικότητα όμως εμφανίζει σημάδια απειθαρχίας ως προς την άποψη αυτή. Τα πέντε χρόνια της κρίσης οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις συσσωρεύουν όλο και περισσότερα κέρδη τα οποία δεν “επενδύουν”, ούτε στο χρηματιστικό τζόγο, ούτε στην πραγματική οικονομία.

Η Apple έχει στη διάθεσή της μετρητά ύψους 103,9 δισ. Ευρώ, η General Electric, 95,3 δισ., , η Microsoft, 51,8 δισ. , η Τοyota 30,6 δισ, η Folkswagen 25,4 δισ., η Μercedes 14,8 δισ. ευρώ, η Shell, 14,1 δισ., η BMW 12,8 δισ, η Renault 12,2 δισ και η Siemens 11,2 δισ. ευρώ… και η λίστα ατέλειωτη.

Δέκα μόνο επιχειρήσεις κατέχουν πάνω από 350 δις ευρώ λιμνάζοντα κεφάλαια, ενώ παγκόσμια το ποσό αυτό ξεπερνάει το 1 τρις ευρώ.

Και βέβαια μιλάμε πάντα για υγιείς επιχειρήσεις όπως η ιταλική FIAT, που μπορεί να θέλει να κλείσει εργοστάσια στην Ιταλία και να κάνει χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων, αλλά κατέχει 17,1 δισ. κεφάλαια τα οποία «αρνείται» να επενδύσει.

ΜΑ ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ!;

«Πήγα σε μάγισσες ,σε χαρτορίχτρες …πάλι στον Μαρξ κατέληξα» . Με την κρίση μειώνονται οι επενδύσεις όχι γιατί μειώθηκαν τα διαθέσιμα για επενδύσεις κέρδη αλλά αντίθετα επειδή συσσωρεύτηκαν τόσα πολλά κέρδη με τη μορφή επενδυμένου κεφαλαίου ή με καθαρά χρηματική μορφή που δεν μπορούν να αποδώσουν το ισχύον ποσοστό κέρδους με τον ισχύοντα βαθμό εκμετάλλευσης.

Πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους είπατε;

Αυτό που δεν συμβαίνει στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και σε άλλα επενδυτικά Eldorado που ακόμη περιμένουν τους επενδυτές δεν το εξηγεί η μεταφυσική. Γιατί να συμβεί στην Ελλάδα; Και εάν δεν μπόρεσαν να πείσουν ο Obama ή Μerkel την Αpple ή την BMW και τις δεκάδες άλλες επιχειρήσεις με τα εκατοντάδες λιμνάζοντα δις να προχωρήσουν σε επενδύσεις, πως θα το καταφέρει μια κυβέρνηση της αριστεράς; Είναι τελικά θέμα πειθούς ή μήπως οι οικονομικοί νόμοι δεν πειθαρχούν τόσο πολύ στις ευγενικές επιθυμίες;

ΟΙ ΥΓΙΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΥΓΙΗΣ… ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΙΑ ΑΣΘΕΝΗΣ.

«…ο κόσμος χρειάζεται τον υγιή καπιταλισμό. Στον προσδιορισμό του «υγιής» περιλαμβάνεται το σθένος, η ευημερία και η ανθεκτικότητα. Ο κρατικός σοσιαλισμός σίγουρα δεν μπορεί, γι’ αυτό και η πρακτική εναλλακτική λύση είναι να μεταρρυθμίσουμε τον καπιταλισμό αντί να τον πετάξουμε στα σκουπίδια…» (Hugo Dixon ,Ο καπιταλισμός μπορεί να είναι υγιής )

«…Όλοι συμφωνούν πως για να ξαναπάρει τα πάνω της η ελληνική οικονομία πρέπει να ενισχυθούν οι υγιείς επιχειρήσεις…» ( Αλέξης Παπαχελάς)

Σε θεωρητικό επίπεδο η επίκληση, από τους απολογητές του καπιταλισμού, στην υγιή, εύρωστη επιχειρηματικότητα είναι ειλικρινής. Οι «ασθενείς» επιχειρήσεις που πτωχεύουν, αφήνουν χώρο για την ανάπτυξη των «υγιών». Η πτώχευση σημαίνει δυνατότητες για συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της παραγωγής, της οικονομίας, του κεφαλαίου, σε λιγότερους επιχειρηματικούς ομίλους, άρα πιο εύρωστους και ισχυρούς, πιο μεγάλη κερδοφορία, δράση από καλύτερες θέσεις στο διεθνή ανταγωνισμό.

Όλα αυτά βέβαια σε ακαδημαϊκό επίπεδο γιατί στην πραγματική ζωή… μάλλον τα γεγονότα αποδεικνύονται πιο σύνθετα.

ΟΙ ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΠΟΘΟΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΥΚΕΣ

Στο χώρο της αριστεράς η έννοια της «υγιούς επιχειρηματικότητας» έχει άλλη σημασία.

«Ο επιχειρηματικός κόσμος δεν είναι ενιαίος (...) νέες αντιθέσεις που σχετίζονται με τη στάση του απέναντι στη δημοκρατία, με τον διαφανή ή μη τρόπο συσσώρευσης του κεφαλαίου (...) την πραγματοποίηση επενδύσεων»…

«… στα χρόνια της δικομματικής και νεοφιλελεύθερης ασυδοσίας, έχει γιγαντωθεί ένας γκρίζος ή και κατάμαυρος καπιταλισμός που ζει από τα λαθρεμπόρια, τη φοροκλοπή, τη διαφθορά, τις μίζες και τη διαπλοκή. Με αυτό το πλέγμα συμφερόντων δεν υπάρχουν δυνατότητες δικής μας 'ειρηνικής συμβίωσης'», σημειώνει σε δυο διαφορετικές συνεντεύξεις του ο Γ Δραγασάκης, ενώ ο Π. Σκουρλέτης, σε συνέντευξή του στο ΣΚΑΪ ανέφερε σαν παραδείγματα την ΦΑΓΕ και τη COCA-COLA/ 3E.

Αυτή η αντίληψη τοποθετεί στο χώρο του μη υγιούς κεφαλαίου την παραοικονομία και το κεφάλαιο που στηρίζεται στο φαινόμενο της λεγόμενης « διαπλοκής» και της διαφθοράς. Όμως τα φαινόμενα αυτά δεν αποτελούν ασθένειες του ελληνικού καπιταλισμού αλλά χρόνια δομικά του χαρακτηριστικά.

4.151 οφειλέτες χρωστούν στο ελληνικό κράτος σχεδόν 15 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι όμιλοι Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης καταγράφουν υποχρεώσεις που ξεπερνούν το 1 δισ. Το ίδιο ισχύει και για δεκάδες επιφανείς επιχειρήσεις- εκπροσώπους της υγιούς επιχειρηματικότητας.

Περισσότερο από έναν αιώνα τώρα, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, έχουν έλθει «εις σάρκα μία». Το φαινόμενο αυτό, που περιγράφεται ως σύμφυση του κράτους και των μονοπωλίων, στην ελληνική περίπτωση σφραγίστηκε και εξειδικεύτηκε μέσω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ελληνικού καπιταλισμού σα μια χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης και με συγκεκριμένες ιστορικές διαδρομές και καταβολές. Η λεγόμενη «διαπλοκή» και τα υπόλοιπα «γκρίζα» φαινόμενα αποτελούν υπερώριμο τέκνο αυτών των δομικών χαρακτηριστικών της ελληνικής περίπτωσης και όχι ένα ξένο σώμα πάνω σε ένα υγιή οργανισμό. Η φοροκλοπή, η διαφθορά, οι μίζες και η διαπλοκή δεν αποτελούν μια «γκρίζα» παρέκκλιση της ελληνικής αστικής τάξης αλλά βασικά της, ιστορικά χαρακτηριστικά που οικοδομήθηκαν στη διάρκεια της συνολικής της πορείας σε συνδυασμό με την ιδιαιτερότητα της αδιαμφισβήτητης πρόσδεσης στη δυτική τάξη πραγμάτων.

Να γιατί η «υγιής επιχειρηματικότητα» της ελληνικής αστικής τάξης θα αποτελεί ένα ευσεβή πόθο, πάντα ευσεβή αλλά πάντα πόθο.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΑΥΤΟΧΕΙΡΕΣ

Ο (που τον θυμήθηκες τώρα) Στρός Κάν , ήδη από το μακρινό 2010 σημείωνε « Γιατί η Ελλάδα αντιμετωπίζει τόση δυσκολία για να μπει σε τροχιά ανάπτυξης; Διότι έχει πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. (...)Το πρόβλημα του χρέους είναι τεράστιο, αλλά υπάρχει και πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Ακόμα και αν εξαφανίζατε το χρέος με κάποιο μαγικό ραβδί, παραμένει το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας (...) Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό μπορεί να γίνει με την υποτίμηση νομίσματος. Το δύσκολο πράγμα είναι ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να το κάνει, αφού έχει το ευρώ (...) Γι' αυτό είχατε αυτή την περικοπή στους μισθούς, είναι ανάγκη να γίνετε πιο ανταγωνιστικοί».

Μια μεσαίου επίπεδου καπιταλιστική οικονομία, όπως η ελληνική,   μπορεί γενικά να γίνει «ελκυστική» μόνο όταν αυξήσει το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, ο οποίος καθορίζεται από το επίπεδο των μισθών και από τις εργασιακές σχέσεις. Αλλά ακόμη και αυτό δεν μπορεί να συμβεί σήμερα.

Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των επιχειρήσεων που αναφέρθηκαν από τον Π. Σκουρλέτη ως παραδείγματα υγιούς επιχειρηματικότητας. Στην Coca-Cola η εργοδοσία είχε επεκτείνει τον βαθμό εργολαβοποίησης τμημάτων της (απέλυε δηλαδή εργαζόμενους και στη συνέχεια τους έβαζε να υπογράψουν νέα, κατώτερη σύμβαση με τον εργολάβο), ενώ μέσα σε ένα χρόνο είχε πραγματοποιήσει  πάνω από 300 απολύσεις με τη μορφή της «εθελουσίας εξόδου. Η ΦΑΓΕ είχε προχωρήσει σε πάνω από 200 απολύσεις ενώ στο εργοστάσιο στο Αμύνταιο είχε καθιερώσει την εκ περιτροπής 4ήμερη εργασία με αντίστοιχη μείωση μισθών. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι τουλάχιστον έτσι η επιχείρηση μπορούσε να επιβιώνει, δίνοντας δουλειά σε μια χώρα που η ανεργία εξελίσσεται στον υπ΄ αριθμό ένα εφιάλτη της εργατικής τάξης. Αλλά όχι. Τελικά και οι δύο εταιρίες …όπως και , η ΒΙΟΧΑΛΚΟ … που αθροιστικά είχαν τζίρο άνω του 4% του εγχώριου ΑΕΠ, έφυγαν από τη χώρα σε αναζήτηση μεγαλύτερων κερδών.

ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ

Να γιατί ο «..σεβασμός στην εργατική, περιβαλλοντική και φορολογική νομοθεσία …» αποτελούν όρους αυτοκτονίας γα το κεφάλαιο σήμερα και όχι προϋποθέσεις επενδύσεων.

Να γιατί το μεγάλο στοίχημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας προϋποθέτει συνολικότερες ρήξεις και ανατροπές που θα στηριχθούν σε πραγματικές, υπαρκτές κοινωνικές δυνάμεις και θα αμφισβητούν τα θεμέλια και όχι τα συμπτώματα της κρίσης. Πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου παρά λίγο να χαθεί το μεγάλο στοίχημα της περιόδου εκείνης επειδή κάποιοι περίμεναν στο ραντεβού με την εθνική αστική τάξη. Ραντεβού στο οποίο η εθνική αστική τάξη δεν προσήλθε γιατί απλά… δεν υπήρχε. Έτσι και σήμερα. Στο ραντεβού με την «υγιή αστική τάξη» η αριστερά κινδυνεύει να διαπιστώσει… με οδυνηρό τρόπο για το λαό και την ίδια … ότι δεν θα έρθει επειδή απλά δεν υπήρξε ποτέ.

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ… ΣΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

«Η βράβευσή μας αποτελεί δικαίωση της σταθερής μας προσήλωσης στην επιχειρηματική διαφάνεια και στην εξασφάλιση των όρων για την αειφόρο ανάπτυξη της κοινωνίας.»

Αυτή ήταν η δήλωση του κ. Βίκτωρα Ρέστη, πρόεδρου της Enterprises Shipping and Trading S.A. (EST) , με αφορμή τη βράβευση του, με το πρώτο βραβείο Business Ethics Excellence Award από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επιχειρηματικής Ηθικής κ. Luc Van Liedekerkek. Η βραβευση του επιχειρηματία έγινε στις 27 Νοεμβρίου 2007.   Η «υγιής επενδυτική» συνέχεια, γνωστή…

*Ο Ανδρέας Ζαφείρης είναι μέλος της Γραμματείας των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων (ΣΥΝΕΚ).

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013