17 χρόνια χωρίς τον Ανδρέα Παπανδρέου

από ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

Δεκαεφτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Το νήμα της ζωής του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ κόπηκε τα ξημερώματα της 23ης Ιουνίου 1996 και αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε ταλαιπωρηθεί το προηγούμενο διάστημα με την πολύμηνη ασθένειά του.

Ο ίδιος δεν ήταν πλέον πρωθυπουργός, αλλά είχε διατηρήσει

την προεδρία του κόμματος.

Το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ θ’ άρχιζε σε λίγες ημέρες -26 Ιουνίου-και το κλίμα ήταν έντονα φορτισμένο. Το παρασκήνιο δραματικό. Θα πάει ή δεν θα πάει στο συνέδριο ο Παπανδρέου; Αν θα πάει, τι θα πει; Ο Σημίτης θα ζητήσει να γίνει επίτιμος ο Ανδρέας και να γίνει εκλογή νέου προέδρου;

Αν παραμείνει πρόεδρος ο Ανδρέας, πρέπει να υπάρχουν θέσεις αντιπροέδρων και τι αρμοδιότητες θα έχουν; Πώς θ’ αντιδράσουν οι «προεδρικοί»; Τι στάση θα κρατήσουν ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Μάκης Αρσένης;

Κανένας δεν περίμενε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου τους επεφύλασσε ένα νέο αιφνιδιασμό: πριν δώσει τις δικές του απαντήσεις στα θέματα που θα θέτονταν στο συνέδριο, ξεκινούσε το ταξίδι του στην αιωνιότητα.

Ακόμη και τον Δημήτρη Κρεμαστινό αιφνιδίασε, που εκείνο το τελευταίο βράδυ δείπνησε με τον Ανδρέα κι έφυγε ήσυχος για το σπίτι του, για να επιστρέψει στην Εκάλη δύο ώρες μετά, συντετριμμένος, αφού ο ασθενής του είχε φύγει…

Ούτε ο Θύμιος Λιβάνης, της στενής ομάδας γιατρών του Κρεμαστινού, βρισκόταν στην Αθήνα. Ο πρόεδρος πήγαινε καλύτερα τις τελευταίες ημέρες, κι έτσι κι αυτός έφυγε για Σαββατοκύριακο να ξεκουραστεί!

Οι τελευταίες ώρες

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μέχρι και τις τελευταίες του στιγμές συζητούσε μαζί με τους στενούς συνεργάτες κ. Τηλέμαχο Χυτήρη και Νίκο Αθανασάκη για τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας και ιδιαίτερα για τις εξελίξεις που δρομολογούσε το συνέδριο του κυβερνώντος κόμματος.

Οι τρεις λίγο μετά τις 10 το βράδυ, κάθησαν στο τραπέζι για να δειπνήσουν και παράλληλα προετοίμαζαν τον χαιρετισμό του Ανδρέα για το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ.

Αυτό ίσως λένε πολλοί, ήταν και το μοιραίο του λάθος. Δηλαδή επέμενε μέχρι και την τελευταία στιγμή να φύγει από τη ζωή ως μάχιμος πολιτικός. Δεν ήθελε με τίποτε νααποσυρθεί και στην κρίσιμη αυτή στιγμή για το ΠΑΣΟΚ, που ήταν το τέταρτο συνέδριο του κόμματος.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου στις 12.30 αποφάσισε να εγκαταλείψει την ομήγυρη και να αποσυρθεί στο δωμάτιό του, για να αναπαυθεί. Μέχρι εκείνη την ώρα κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τις εξελίξεις των επόμενων ωρών.

Κανένας από τους συνδαιτυμόνες του Α. Παπανδρέου δεν μπορούσε να φανταστεί ότι δύο ώρες αργότερα ο μεγάλος λαϊκός ηγέτης ο οποίος ανέδειξε τις λαϊκές και «μέσες» δυνάμεις της χώρας μας δεν θα υπήρχε πλέον.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέβηκε στο δωμάτιό του, γύρω στις 12.30 και οι κ. Αθανασάκης, Χυτήρης και Λιάνη – Παπανδρέου συνέχισαν να συζητούν.

Στη 1 η ώρα η προσωπική νοσοκόμα ανάπαυσης του κ. Παπανδρέου εμφανίσθηκε αναστατωμένη. Διέκοψε τη συζήτηση των τριών, λέγοντας ότι ο πρόεδρος δεν είναι καλά. Ανήσυχοι η κ. Παπανδρέου και ο κ. Χυτήρης ρώτησαν να μάθουν τι ακριβώς συμβαίνει και αν έπρεπε να ειδοποιήσουν τους θεράποντες ιατρούς του κ. Παπανδρέου. Η νοσοκόμος απάντησε ότι ο πρόεδρος παρουσιάζει ταχυπαλμία και έχει μια σχετική δυσκολία στην αναπνοή.

Αμέσως ο κ. Χυτήρης πήρε στο τηλέφωνο τον προσωπικό γιατρό και πρώην υπουργό Υγείας τον κ. Δημήτρη Κρεμαστινό και τον καρδιολόγο Αίαντα Αντωνιάδη του Ωνασείου.

Η κ. Λιάνη – Παπανδρέου έσπευσε να βρεθεί κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου, που έδινε μια ακόμη μάχη για τη ζωή.

Ο γιατρός υπηρεσίας που βρισκόταν το σπίτι του Α. Παπανδρέου, άρχισε αμέσως να του παρέχει υποστήριξη. Ομως δεν ήταν αποτελεσματικός. Οσοι βρέθηκαν στο σπίτι ένιωσαν από τις πρώτες κιόλας στιγμές ότι το τέλος ήταν πάρα πολύ κοντά και πολύ δύσκολα αυτή τη φορά ο Ανδρέας Παπανδρέου θα μπορούσε να ξεπεράσει τη μεγάλη κρίση.

Λίγες στιγμές, αργότερα, με μεγάλη ταχύτητα, ένα μαύρο αυτοκίνητο έφτανε στην οδό Αγράμπελης. Ηταν ο κ. Δ. Κρεμαστινός. Και λίγο πιο πίσω, σ’ ένα άλλο αυτοκίνητο ο κ. Αίαντας Αντωνιάδης.

Οι δύο γιατροί κατέβαλαν προσπάθειες να τον υποστηρίξουν. Λίγες στιγμές, αργότερα, ο Δημήτρης Κρεμαστινός έβγαινε έξω, φανερά απογοητευμένος, λέγοντας ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είχε πάρα πολύ λίγες ελπίδες να ξεπεράσει τη νέα κρίση.

Και πραγματικά στις 2.30 το πρωί ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε την τελευταία του πνοή. Θρήνος και οδυρμός στην οδό Αγράμπελης, καθώς οι άνθρωποι που βρέθηκαν αυτές τις τελευταίες στιγμές μαζί του ήταν στενοί του συνεργάτες, ήταν πάρα πολλά χρόνια μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου και κυριολεκτικά τον λάτρευαν.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου άρχισε ένας μαραθώνιος από τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκείνες τις στιγμές κοντά του για να ειδοποιηθεί ο πρωθυπουργός, αλλά και τα άλλα μέλη της κυβέρνησης και από εκεί και πέρα ολόκληρο το ΠΑΣΟΚ, καθώς η είδηση αυτή τη φορά δεν μεταδόθηκε από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα και βεβαίως ούτε από τις εφημερίδες, αλλά κυριολεκτικά πήγε από στόμα σε στόμα.

Ποιος ήταν

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου (5 Φεβρουαρίου 1919 – 23 Ιουνίου 1996) διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996.

Ήταν γιος του επίσης πρώην πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος ήταν γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας».

Μητέρα του ήταν η Σοφία Μινέικο κόρη του Πολωνού Ζίγκμουντ Μινέικο. O γιος του Γεώργιος Α. Παπανδρέου ήταν από το 2004 έως το 2012 πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και πρωθυπουργός της Ελλάδας από το 2009 ως τις 11 Νοεμβρίου 2011.

Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας Καθημερινή το 2007, η πρώτη κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου.

Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά».

Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση, αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία.

Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ΑΣΕΠ και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, που καθιέρωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις «βασιλικές» εξουσίες του Προέδρου.