«ΜΙΑ ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ ΣΤΗ ΣΚΕΠΗ ΦΥΛΑΕΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙΚΟ ΜΟΥ……»

ΑΡΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΩΝ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΟΥΛΤΑΝΙΔΟΥ*

Στη χιονοστιβάδα των καταστροφικών μνημονιακών πολιτικών που εντείνονται αυτό το διάστημα, με τις διαθεσιμότητες-απολύσεις χιλιάδων εργαζομένων στο δημόσιο τομέα που θα προστεθούν στο 1,5 εκατ. ανέργων του ιδιωτικού τομέα, με την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, με τις περαιτέρω αφαιμάξεις μισθών και συντάξεων κ.ά., ήρθε να προστεθεί και το μέτρο της άρσης της αναστολής πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας.
Είναι γνωστό ότι έχουν ανασταλεί οι πλειστηριασμοί:
α) από το 2008 όλων των ακινήτων, εφόσον η οφειλή είναι κάτω από 200.000 ευρώ σε πιστωτικό ίδρυμα,
β) από το 2010 της κύριας κατοικίας, ανεξάρτητα από το δανειακό υπόλοιπο, αρκεί η αντικειμενική της αξία να μην υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο της πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά 50%.

Προκειμένου να ξεγελάσουν τις εντυπώσεις και να διασώσουν την πολιτική τους ύπαρξη, οι διάφορες πολιτικές τηλεπερσόνες, γνωστοί οσφυοκάμπτες, που υψώνουν κραυγές διαφωνιών στα τηλεπαράθυρα αλλά διπλώνουν τη μέση υπάκουα στη Βουλή, αρχίζουν να μιλούν για «κόκκινες γραμμές», για κριτήρια εισοδηματικά και περιουσιακά προκειμένου να επιτραπούν οι πλειστηριασμοί α΄ κατοικίας κτλ.

Η κυβέρνηση ανακαλύπτει νεολογισμούς όπως «συνεργάσιμος δανειολήπτης», «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης» κτλ.

Σιγά-σιγά, μέσα από αυτήν την καθημερινή πλύση εγκεφάλου, επιδιώκουν να μετατρέψουν το απίστευτο σε φυσικό, να μας εθίσουν στην ιδέα ότι χιλιάδες πολίτες θα χάσουν τα σπίτια τους και θα πεταχτούν κυριολεκτικά στους δρόμους με άγνωστες συνέπειες.

Δυστυχώς, στη χώρα μας, όλες οι αστικές κυβερνήσεις, παρέδωσαν το ζήτημα της κατοικίας στην ιδιωτική πρωτοβουλία, παρ όλες τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετώπισε η χώρα ιστορικά, όπως τα μεγάλα προσφυγικά ρεύματα. Μόνον το 1922 εισέρευσαν στη χώρα 1,3 εκατ. πρόσφυγες, από τους οποίους 220 χιλ. εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, υπερδιογκώνοντας τον πληθυσμό της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 το πρόβλημα της στέγασης ήταν μείζον στην ελληνική κοινωνία και αφορούσε οικογένειες που είχαν καταστραφεί τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, του εμφυλίου, αλλά ακόμη και τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, μεγάλος αριθμός των οποίων δεν είχε ακόμη (!) καλύψει τις στεγαστικές του ανάγκες.

Το τεράστιο αυτό κοινωνικό ζήτημα, καθώς και αργότερα το ζήτημα της διευρυμένης αστικοποίησης, δεν αντιμετωπίσθηκε με ουσιαστική κρατική παρέμβαση, αλλά:

α) με την εμπορευματοποίηση, κυρίως μέσα από την αντιπαροχή (ν. 3741/1929) που συνδυάστηκε με υψηλούς συντελεστές δόμησης και έδωσε μεγάλο αριθμό κατοικιών και μεγάλα κέρδη στους εργολάβους, μετατρέποντας σταδιακά την κατοικία σε εμπορικό προϊόν και σε επένδυση

β) την αυτοστέγαση , δηλαδή την αυτοκατασκευή της κατοικίας από τον πολίτη για ιδιοκατοίκηση, που εμπεριέχει και την αυθαίρετη δόμηση.

Ακόμη και ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας, το μοναδικό μέσον βάσει του οποίου εμμέσως το κράτος στήριζε τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους με οργανωμένη παροχή κατοικιών με χαμηλότοκα δάνεια ή με επιδότηση ενοικίων, καταργήθηκε πρόσφατα στα πλαίσια των μνημονιακών πολιτικών, παρόλο που ήταν αυτοχρηματοδοτούμενος (εισφορές των εργαζομένων). Όμως και ο ΟΕΚ κατασκεύαζε ένα πολύ μικρό ποσοστό, περίπου 3% των κατοικιών που κατασκευάζονταν στη χώρα.

Έτσι, οι αστικές κυβερνήσεις περιόρισαν την κρατική παρέμβαση στον τομέα της στέγασης κυρίως στα ζητήματα της αύξησης των συντελεστών δόμησης, των εντάξεων στο σχέδιο πόλης, της νομιμοποίησης αυθαιρέτων (αφού είχαν ανεχθεί την ανέγερσή τους), της φορολόγησης των ακινήτων, των απαλλοτριώσεων κτλ. ενισχύοντας το ιδιωτικό κεφάλαιο, το οποίο αποκόμισε μεγάλα κέρδη όλα αυτά τα χρόνια, εκμεταλλευόμενο τον ευαίσθητο τομέα της κατοικίας.

Το μεγάλο φαγοπότι βέβαια έγινε με τη σταδιακή απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα χαμηλά στεγαστικά επιτόκια που κάποιες περιόδους ήταν χαμηλότερα από το ρυθμό αύξησης των τιμών των κατοικιών (συνοδεύονταν όμως με υποθήκες) , τη φούσκα του χρηματιστηρίου, τη δημιουργία μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων στο χώρο της οικοδομής, και όλη την επίπλαστη ευημερία που ζήσαμε ειδικά κατά την πρώτη περίοδο της εισόδου της χώρας στην ΟΝΕ. Ποιος δε θυμάται τη διαφήμιση «με το νοίκι παίρνεις σπίτι», ποιος δε θυμάται τα στεγαστικά δάνεια που έδιναν οι τράπεζες υπερκαλύπτοντας την αξία του ακινήτου, ακόμη και τα επισκευαστικά δάνεια που εφηύραν αργότερα προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους;

Και έρχονται σήμερα όλοι αυτοί, που έστρωσαν το «κόλπο γκρόσο» σε βάρος των πλατιών λαϊκών στρωμάτων εκμεταλλευόμενοι την αγωνία του καθένα μας να έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του, και κουνούν το δάκτυλο στα θύματά τους, προσπαθώντας να τα παρουσιάσουν ως θύτες (που δεν πληρώνουν δόσεις στις καημένες τις τράπεζες), προκειμένου, ακόμη και τώρα, να αυξήσουν τα κέρδη τους και να ξεπεράσουν την κρίση που το ίδιο το σύστημα δημιουργεί, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.

Έτσι, μυρίζοντας σάρκα, ήρθαν τα distress funds (λέγε με κοράκι), και περιφέρονται στα γραφεία των συστημικών τραπεζών προκειμένου να πάρουν κοψοχρονιάς τα ακίνητα των «κόκκινων δανείων» και να τα μοσχοπουλήσουν αργότερα, αφού πετάξουν στα αζήτητα τους ανήμπορους να ξεπληρώσουν τα δάνειά τους δανειολήπτες.

Η ευθύνη των κυβερνητικών κομμάτων των μνημονίων είναι τεράστια.

Λόγω της πενταετούς ύφεσης, των μνημονιακών πολιτικών στυγνής και βάρβαρης λιτότητας που εφαρμόζουν, οι μισθοί και οι συντάξεις έχουν υποστεί μειώσεις ως και 50%, 1,5 εκατομμύρια έχουν φθάσει οι άνεργοι στη χώρα μας, δεκάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι θα απολυθούν, μικρομεσαίοι και ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν δει τους κόπους χρόνων να καταστρέφονται, νέοι μεταναστεύουν, έχουν δημιουργηθεί δηλαδή όλες οι προϋποθέσεις, ώστε όσοι πήραν στεγαστικό δάνειο, κάτω από άλλες συνθήκες εργασιακές, μισθολογικές, οικογενειακές αλλά και της οικονομίας γενικότερα, να αδυνατούν σήμερα να το ξεπληρώσουν, χωρίς δική τους ευθύνη.

Προσοχή!! Το ζήτημα της άρσης της αναστολής των πλειστηριασμών δεν αφορά μόνον στα στεγαστικά δάνεια! Έχουν φροντίσει οι τράπεζες, σε όσα καταναλωτικά δάνεια έχουν ρυθμίσει λόγω αδυναμίας των δανειοληπτών να τα εξυπηρετήσουν, να απαιτήσουν και να εγγράψουν προσημείωση σε ακίνητο του δανειολήπτη, κι αυτός ήταν βασικός όρος για να γίνει η ρύθμιση. Πρόκειται λοιπόν για πολύ περισσότερα ακίνητα, από όσα αφορούν σε προσημειώσεις από στεγαστικά δάνεια.

Γιατί λοιπόν τίθεται το ζήτημα της άρσης των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας;

• Θέλουν οι τράπεζες να «καθαρίσουν» το χαρτοφυλάκιό τους, και να προχωρήσουν σε νέα ανοίγματα και νέες κερδοφορίες, χωρίς βαρίδια, παρά το γεγονός ότι θα έπρεπε αυτό να έχει γίνει πριν την ανακεφαλαιοποίησή τους με τα 38 δις ευρώ από τα 50 δις που δανειστήκαμε και φυσικά τα πληρώνει ο ελληνικός λαός μέσα από τη σκληρή φορολογία;
• Τυχαία άραγε, 3 χρόνια μετά την ισχύ του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ενώ έχουν κατατεθεί στα ειρηνοδικεία όλης της χώρας πάνω από 64.000 αιτήσεις, έχουν συζητηθεί μόνον 21.500, έχουν εκδοθεί αποφάσεις για λιγότερες από τις μισές, ενώ το ποσοστό απόρριψης, για τυπικούς ή ουσιαστικούς λόγους, αγγίζει το 50%;

•  Ήρθε η ώρα το μεγάλο κεφάλαιο να πάρει στα χέρια του τη μικρή ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, και μάλιστα κοψοχρονιάς, πράγμα που δεν είχε καταφέρει μέχρι τώρα, για τους ιδιαίτερους κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς λόγους μέσα από τους οποίους εξελίχθηκε όλα αυτά τα χρόνια ο ευαίσθητος τομέας της κατοικίας;

• Και πόσο συνδέεται αυτό με την απανωτή φορολόγηση και τα χαράτσια στις κατοικίες και τώρα και στη μικρή ακίνητη περιουσία (εκτός οικισμού, χωράφια κτλ.);
• Προσπαθεί η κυβέρνηση, μέσα από την πτώση των τιμών των κατοικιών που θα επέλθει από την άρση της αναστολής των πλειστηριασμών (ήδη οι τιμές έχουν πέσει μόνον φέτος σωρευτικά 22,9%) να τονώσει -όσο γίνεται υπ΄αυτές τις συνθήκες- την αγορά των ακινήτων προκειμένου να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα του αναιμικού προϋπολογισμού μας και να «πετύχει» το πρωτογενές πλεόνασμα;

Ένα είναι σίγουρο. Πως αν περάσει η άρση της αναστολής πλειστηριασμών, όσο σταδιακή κι αν είναι (προκειμένου να μην εξανεμισθούν άμεσα οι εξασφαλίσεις των τραπεζών κι όχι γιατί λυπούνται τους δανειολήπτες) θα επέλθει πτώση των τιμών των ακινήτων, οι δανειολήπτες θα χάσουν τα σπίτια τους σε εξευτελιστική τιμή, και θα συνεχίσουν να είναι χρεωμένοι στις τράπεζες, αφού το εκπλειστηρίασμα θα είναι μικρότερο από το δάνειο.

Και όχι μόνον, ακόμη και όποια μικρή περιουσία μείνει σε κάποιες οικογένειες, είναι συζητήσιμο αν θα καταστεί δυνατόν να κληροδοτηθεί στους απογόνους, αφού με τους γλίσχρους μισθούς των 400 ευρώ κανείς δε θα μπορεί να πληρώνει ούτε τους φόρους κληρονομιάς, ούτε την υψηλή φορολογία των ακινήτων.

Είναι φανερό λοιπόν πως, όπως με τις εργασιακές σχέσεις επιχειρείται μια δομική και σε βάθος ανατροπή που να είναι μόνιμη (αν δεν υπάρξει ανατροπή αυτής της πολιτικής), όπως με τη δημόσια περιουσία και τα δημόσια αγαθά που ξεπουλιούνται, έτσι και με την ιδιωτική κατοικία και γενικότερα την ιδιωτική ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, επιχειρείται, πέρα από την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, μια ριζική ανατροπή σε όφελος του μεγάλου κεφαλαίου και σε βάρος των μικρής ιδιοκτησίας.

Υπάρχει πρόταση;

Ναι, και έρχεται και από το παρελθόν. Είναι οι αγώνες που έδωσαν οι μικροϊδιοκτήτες την περίοδο της οικονομικής κρίσης στις αρχές της δεκαετίας του 1930, όταν οι μεροκαματιάρηδες που είχαν επίσης δανειστεί για να πάρουν μια καλύβα δε μπορούσαν να πληρώσουν τις δόσεις τους και κινδύνευαν να χάσουν τα σπίτια τους. Ιδρύσαν όμως κινήματα, όπως η «Ένωση χρεωμένων μικροϊδιοκτητών» με 500 περίπου μέλη, η Ένωση των Αθηνών, οι χρεωμένοι μικροϊδιοκτήτες των Πατρών, του Βόλου κτλ. οι οποίοι αν και δεν είχαν ενιαία αιτήματα, έφθασαν όμως κάποιοι από αυτούς να εκφράσουν και απόψεις όπως η διαγραφή των χρεών προς τους τοκογλύφους δανειστές και τις τράπεζες. Και βέβαια, συγκρότησαν επιτροπές σε κάθε πόλη, κωμόπολη και χωριό, ώστε να συντονιστεί ο αγώνας τους, πραγματοποιούσαν συγκεντρώσεις αλληλεγγύης στα δικαστήρια και στους τόπους όπου γίνονταν οι πλειστηριασμοί, ζητούσαν την ενίσχυση των Εργατικών Κέντρων κτλ.

Έτσι και σήμερα, είναι άμεση ανάγκη να συσπειρωθούμε και να οργανώσουμε ένα νέο, μεγάλο κοινωνικό κίνημα, που θα διεκδικήσει μια γενναία ρύθμιση έως διαγραφή των ιδιωτικών χρεών για τις πιο ευάλωτες κοινωνικά κατηγορίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις, παράλληλα με το αίτημα για εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, ένα κίνημα που δεν θα επιτρέψει να πραγματοποιηθούν πλειστηριασμοί, που θα διεκδικήσει το αυτονόητο, το δικαίωμα στην κατοικία, θα εξαπλωθεί σε όλους τους χώρους δουλειάς και στις συνοικίες, θα συμπεριλάβει από άνεργους μέχρι μικροεπιχειρηματίες, και θα βάλει τις δικές του «κόκκινες γραμμές», την ανατροπή αυτής της πολιτικής, της συγκυβέρνησης και της τρόικας, και όχι τις υποκριτικές κόκκινες γραμμές κυβερνητικών βουλευτών, που απ τη μια ψηφίζουν τα μνημόνια κι απ την άλλη εμφανίζονται ως υπερασπιστές των αδικημένων, που οι ίδιοι με τις πολιτικές τους, τους οδήγησαν στην εξαθλίωση.

Το δικαίωμα στην κατοικία, που είναι συναφές με το αντίστοιχο για το δικαίωμα στη δημόσια παιδεία, υγεία, νερό, πληροφόρηση κτλ., καθορίζει και την πολιτική που επιλέγει ένας πολιτικός φορέας να ασκήσει στο ζήτημα της κατοικίας, αλλά και το πλαίσιο των διεκδικήσεων που αναδεικνύει μια κοινωνία.

Γι αυτό, κρίσιμο είναι, υπό το φως των νέων δεδομένων, η αριστερά να δηλώσει σήμερα, σε όλους τους τόνους, πως η κατοικία είναι θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα-αγαθό και όχι εμπορεύσιμο προϊόν. Πως, ακριβώς επειδή πρέπει να παρέχεται στα πλατιά λαϊκά στρώματα ένα ελάχιστο ανεκτό επίπεδο στέγασης, η κατασκευή της κατοικίας και η διάθεσή της, μπορεί και πρέπει να αποτελεί στοιχείο κρατικής φροντίδας.

Υ.Γ. για να δούμε και μερικές σκηνές από το μέλλον, ας προσέξουμε δημοσίευμα του Bloomberg, που λέει ότι αυξάνονται με τον υψηλότερο ρυθμό τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι τιμές των αμερικάνικων κατοικιών (εκεί ξεκίνησε η κρίση με τη φούσκα των ενυπόθηκων δανείων) και έχουν σημειώσει άνοδο 10,5% τον Μάρτιο, ενώ έχουν αυξηθεί και οι πωλήσεις κατοικιών. Την ίδια ώρα η Lloyds δημοπρατεί 6,7 δις δολ. ενυπόθηκων ομολόγων για να κλείσει κεφαλαιακό κενό, ένα μήνα αφότου η Lone Star Funds και η Credit Suisse κατέβαλαν 6,7 δις δολ. για στοιχεία ενεργητικού από τη χρεοκοπημένη τράπεζα Fortis.

*ΣΟΥΛΤΑΝΙΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ
Μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ
Για τη συγγραφή του άρθρου αξιοποιήθηκαν στοιχεία από την μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία της κας Βάσως Καλαμά, που είναι αναρτημένη στο σάιτ της ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ.
Παρασκευή 16 Αυγούστου 2013