Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ (ΑΚΟΜΗ;) ΧΑΜΕΝΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΠΕΡΓΙΑ

Του ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΦΕΙΡΗ*
                                         Ο ΧΡΟΝΟΣ

«Το μισό μιας νίκης είναι η επιλογή του πεδίου μάχης. Το άλλο μισό είναι η επιλογή της κατάλληλης στιγμής.» Jacques Deval

Η επιλογή του κατάλληλου χρόνου για μια σύγκρουση δεν αποτελεί δευτερεύον στοιχείο. Το αντίθετο. Μπορεί να αποβεί καθοριστικός παράγοντας- σημείο από το οποίο μπορεί να εξαρτηθεί και η έκβαση. Είναι σωστή η άποψη ότι η μάχη δεν μπορεί να αναβληθεί και πρέπει να δοθεί τώρα. Το τώρα όμως στον πολιτικό χρόνο που διανύουμε, σε ένα χρόνο δηλαδή που έχει επιμηκυνθεί και ταυτόχρονα συμπιεστεί τρομακτικά πώς ορίζεται;

Μια απεργία που θα ξεκινήσει  άμεσα (16/9) μετά τον αγιασμό εμπεριέχει τους εξής κινδύνους:

Α) Να χαρίσει πολύτιμο χρόνο στην κυβέρνηση. Όσο κι εάν φαίνεται παράδοξο ο χρόνος πλέον, σε αυτή τη φάση, λειτουργεί αντίστροφα. (Σε αντίθεση με την περίοδο της «απεργίας που δεν έγινε» όπου ο χρόνος λειτουργούσε πιεστικά). Είναι βέβαιο ότι η πολιτική διάλυσης της δημόσιας εκπαίδευσης των μαθητευόμενων μάγων του Υπουργείου θα βρει τα σχολεία με τα περισσότερα λειτουργικά προβλήματα των τελευταίων 30 χρόνων. Ειδικά σε συγκεκριμένες κατηγορίες σχολείων (ειδικά, μουσικά, σχολεία απομακρυσμένων περιοχών) θα υπάρχει εικόνα απόλυτης απορρύθμισης και διάλυσης. Μια απεργία με σημείο εκκίνησης την 16/9 υπάρχει ο κίνδυνος όχι απλά να επιτρέψει στην κυβέρνηση να κρύψει τα προβλήματα "κάτω από το χαλί" αλλά κάτι ακόμη χειρότερο: να μετακυλήσει την ευθύνη στους εκπαιδευτικούς. Ακόμη και 5 ημέρες ουσιαστικής υπολειτουργίας (16/9-23/9) μπορεί να είναι κρίσιμα αποκαλυπτικές στην κοινωνία για το μέγεθος της διάλυσης. Το κρίσιμο επικοινωνιακό μας όπλο «η κυβέρνηση κλείνει τα σχολεία» θα επιβεβαιώνεται και θα ενισχύεται καθημερινά. . H έτσι κι αλλιώς «μη κανονικότητα» των πρώτων ημερών θα πρέπει να αξιοποιηθεί με πολλούς τρόπους.

Β) Η αναντίρρητη αναγκαιότητα δημιουργίας ενός μεγάλου Μετώπου (όχι μόνο παιδείας αλλά και πανεργατικού-παλλαϊκού) για να μετατραπεί σε δυνατότητα, προϋποθέτει - εκτός από πολιτικούς και συνδικαλιστικούς όρους- και χρόνο. Πολιτικό χρόνο. Μια συνάντηση με Ομοσπονδίες και πρωτοβάθμια σωματεία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ή με την ομοσπονδία γονέων στην Αθήνα , αντίστοιχες συναντήσεις  με πρωτοβάθμια, Εργατικά Κέντρα και συλλόγους γονέων στην επαρχία,  αποτελούν ένα πολύ θετικό βήμα αλλά όχι αρκετό. Το Μέτωπο δεν θα χτιστεί στη βάση της Αλληλεγγύης αλλά στη βάση της Ανάγκης. Η επιλογή του χρόνου λοιπόν θα πρέπει να συμπεριλάβει και τον συγχρονισμό με άλλους κλάδους  που αντικειμενικά θα βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα στα μέσα ή τέλη του Σεπτέμβρη ( πρώτος και δεύτερος κύκλος διαθεσιμοτήτων) αλλά και το σύνολο της κοινωνίας(διάλυση ταμείων, μείωση συντάξεων, πρώτη κατοικία). Να αποφευχθεί πάση θυσία ο χρονικός κατακερματισμός είναι  μεγάλο στοίχημα για το εργατικό κίνημα την επόμενη περίοδο.

Γ) Ο παράγοντας «μαθητές».  Ο άγνωστος Χ μιας δύσκολης κινηματικής εξίσωσης. Οι μαθητές του Λυκείου θα πρέπει να ενημερωθούν μέσα σε ανοιχτά σχολεία για το νέο νομοσχέδιο. 3 χρόνια πανελλαδικές και ότι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή τους, την καθημερινότητά τους, το μέλλον τους. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνεται και στην ταξικότητα του νέου σχολείου. Τα ατέλειωτα εξεταστικά φίλτρα θίγουν περισσότερο τα παιδιά των εργατικών και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων. Σε συνθήκες όμως τέτοιας κρίσης ακόμη και μικροαστικά στρώματα δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις.

Αντίστοιχα θα πρέπει να ενημερωθούν οι μαθητές της τεχνικοεπαγγελματικής για την προοπτική της «Πακιστανοποίησης» και τη μετατροπή τους , μέσω της μαθητείας, σε Γενιά των 300 ευρώ. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Χωρίς το μαθητικό κίνημα στο πλευρό μας (ή μάλλον χωρίς κοινό μέτωπο με τους μαθητές)  η συζήτηση για τον αγώνα διαρκείας θα τελειώσει νωρίς . Και αυτό ειδικά το μέτωπο δεν μπορεί να χτιστεί μέσα σε ένα  τριήμερο: (11, 12 και 13/9). Θα χρειαστούμε επιπλέον χρόνο (ποσοτικά αλλά κυρίως ποιοτικά). Η εβδομάδα 16-23/9 μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη σε μια τέτοια κατεύθυνση.

Δ) Η γενικότερη πολιτική συγκυρία. Οι γερμανικές εκλογές (22/9) έχουν παγώσει τον πολιτικό χρόνο στην Ελλάδα (στο προσκήνιο βέβαια γιατί στο παρασκήνιο…). Μετά τις γερμανικές εκλογές όμως οι αντιθέσεις και  οι αντιφάσεις θα μπορούν να εκφραστούν και άρα να γίνουν πιο εύκολα αξιοποιήσιμες από το εργατικό κίνημα. Ειδικά όταν αυτό θα θέτει και πολιτικούς στόχους. 

Η ΜΟΡΦΗ

«Ubi concordia, ibi victoria» (όπου ενότητα, εκεί νίκη)

Επιτέλους και μετά από χρόνια ιδιόμορφου «μανιερισμού», έχει ξεκινήσει μια πλούσια συζήτηση γύρω από το στοιχείο της μορφής των αγώνων. Απεργία διαρκείας αλλά πως; Κυλιόμενες ανά περιφέρεια ή όχι; Αγώνας διαρκείας;  Εναλλακτική-κινηματική λειτουργία του σχολείου; Λειτουργικές καταλήψεις;

Ο πλούτος του διαλόγου αποδεικνύει κατ' αρχήν ότι οι «δεδομένες» εκτονωτικές μορφές του παρελθόντος έχουν ευτυχώς παρέλθει. Μάλλον ανεπιστρεπτί.  Συνειδητοποιούμαι ότι η  επιλογή της μορφής  δεν θα πρέπει να είναι στατική και μονομερής.   Θα πρέπει να  είναι  δυναμική. Να μπορεί να εξελίσσεται, να προσαρμόζεται, να αντιστοιχεί κάθε φορά με  τη συγκυρία, τους αντικειμενικούς αλά και υποκειμενικούς συσχετισμούς , τους στόχους. Να υπακούσει  στο περιεχόμενο και όχι το αντίθετο. Στη συγκεκριμένη συγκυρία θα πρέπει η μορφή να αποτελέσει αντικείμενο ουσιαστικής συζήτησης και τίποτα να μη θεωρηθεί  αυτονόητο και δεδομένο. Ακόμη και η επικοινωνιακή πτυχή , η χρήση των όρων, δεν πρέπει να υποτιμηθεί.

1)      Ανένδοτος Αγώνας Διαρκείας. Η απεργία δεν θα αποτελεί τη μοναδική μορφή αγώνα. Θα αποτελεί την κορυφαία του εκδήλωση αλλά όχι την αποκλειστική.

2)      Ανοιχτά Σχολεία-Κέντρα Αγώνα. Σε κάθε πόλη (εξαιρούνται τα μεγάλα αστικά κέντρα όπου θα κριθεί ανάλογα) ένα σχολείο θα μετατρέπεται σε Ανοιχτό Κέντρο Αγώνα. Με συνελεύσεις, πολιτιστικές δραστηριότητες, εκδηλώσεις και πολύμορφες δράσεις. Ανοιχτό σε κάθε κοινωνική ομάδα, συνδικάτα, πολίτες. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί:  α)στις τοπικές κοινωνίες και στον τρόπο που η κρίση έχει εξειδικευτεί σε αυτές    β) στους μαθητές . Η συνέχεια της λειτουργίας των μαθημάτων της Γ΄Λυκείου και η συνέχιση και ενίσχυση των προγραμμάτων ενισχυτικής θα πρέπει να θεωρείται αυτονόητη.

Αυτό το δίπολο: Ανένδοτος Αγώνας Διαρκείας και Ανοιχτά Σχολεία- Κέντρα Αγώνα θα πρέπει συνεχώς να εξειδικεύεται και να εμπλουτίζεται είτε τοπικά είτε κεντρικά. Θα πρέπει να παραμείνει ένα ανοιχτό δίπολο-σχήμα, που τη συγκεκριμένη-κάθε στιγμή- μορφή του θα καθορίζει η βάση του κλάδου και η κοινωνία. Η επιλογή, αρχικά, κυλιόμενων ανά περιφέρεια(ή περιφέρειες) ημερών Δράσης-Απεργίας, μπορεί να έχει πρακτικές αδυναμίες σα μοντέλο, όμως  εμπεριέχει τη λογική της κλιμάκωσης(ακόμη και της άμεσης εάν απαιτηθεί από τη συγκυρία), συντηρεί δυνάμεις, έχει  επικοινωνιακά πλεονεκτήματα, ακυρώνει κατασταλτικές πρακτικές τύπου επιστράτευσης, μπορεί να συσπειρώσει μεγαλύτερα τμήματα του κλάδου.

ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Όλοι συμφωνούμε στο ότι δεν μιλάμε για ένα κλαδικό αγώνα. Το εκπαιδευτικό κίνημα θα πρέπει να δει τον εαυτό του σαν τμήμα ενός μεγάλου πολιτικού κινήματος ανατροπής. Πολιτικός αγώνας  με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης και των πολιτικών ΕΕ και ΔΝΤ είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να δώσει προοπτικές νίκης.

Όμως το περιεχόμενο ενός αγώνα δεν ταυτίζεται με τα συνθήματα ή τους άξονες που υιοθετεί. Το περιεχόμενο ενός αγώνα καθορίζεται από το αντικειμενικό αποτέλεσμα που αυτό θα πετύχει ή όχι στο πεδίο της ταξικής πάλης.

Οι άξονες και τα συνθήματα γύρω από τα οποία θα οικοδομηθεί το κίνημα έχουν διαλεκτική σχέση με το περιεχόμενο, το υπηρετούν αλλά δεν ταυτίζονται πάντα και κατ΄ ανάγκη.

Απαιτούνται δύο άξονες, που δεν θα διαχωρίζονται με σινικά τείχη και θα επικοινωνούν διαλεκτικά μεταξύ τους. Ένας εσωτερικός , που θα λειτουργεί δυναμικά, συσπειρωτκά στη βάση του κλάδου και ένας εξωτερικός. Που θα οικοδομεί συμμαχίες σε επίπεδο κοινωνίας.

Οι διαθεσιμότητες, απολύσεις, μετατάξεις θα αποτελούν τον εσωτερικό άξονα που θα συνδέεται με τον εξωτερικό:  υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου σαν κοινωνικό αγαθό, πτώση της κυβέρνησης με όρους κινήματος, σαν ελάχιστη εγγύηση  εξασφάλισης για την επόμενη μέρα, τόσο στο επίπεδο της υπεράσπισης των εργασιακών δικαιωμάτων όσο και στο επίπεδο της πρόληψης απέναντι στο φασισμό.

Ανοιχτά σχολεία για όλους, ανοιχτά νοσοκομεία για όλους, στέγη και δουλειά για όλους.

Κάτω η κυβέρνηση και οι πολιτικές της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ

Θα   μπορεί επίσης να συγκεκριμενοποιείται σε  συνθήματα- αιχμές, που θα μπορούν να λειτουργήσου σε επίπεδο κοινωνίας.

Ένα τέτοιο σύνθημα  θα μπορούσε να είναι το Λεφτά για ένα   Δημόσιο Δωρεάν σχολείο γι Όλους  και όχι για το Χρέος.

Ένας τέτοιος άξονας όχι μόνο τοποθετεί το αίτημα (λεφτά για την δημόσια παιδεία, άρση μέρους των ταξικών φραγμών), αλλά εμπεριέχει και μια πρόταση-λύση γύρω από την οποία μπορεί να αναγνωρίσει τα αιτήματά της και την ικανοποίηση των αναγκών της η κοινωνία.

ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗΣ

«Οι αρχές της στρατηγικής είναι να ξέρεις το πεδίο μάχης, να ξέρεις τις δυνάμεις του αντιπάλου σου και να κάνεις κάτι που ο αντίπαλος σου δεν περιμένει.» Sun Tzu

Ίσως το πιο δύσκολο σημείο της συζήτησης  που ελάχιστα έχουμε θίξει μέχρι τώρα. Κανείς δεν πρέπει να μιλάει όταν ξεκινάει ένας αγώνας για οποιοδήποτε άλλο ενδεχόμενο πλην της νίκης. Όμως πριν ξεκινήσει ένας αγώνας θα πρέπει να εξεταστεί με ειλικρίνεια και θάρρος κάθε ενδεχόμενο.

Το δίπολο-σχήμα Ανένδοτος Αγώνας Διαρκείας και Ανοιχτά Σχολεία-Κέντρα Αγώνα μπορεί με μεγαλύτερη ευελιξία να ανταποκριθεί στο ενδεχόμενο  συντεταγμένης υποχώρησης και χρονικού επανακαθορισμού της σύγκρουσης (που θα εξαρτηθεί από τη γενικότερη ανάγκη χρονικού συντονισμού του εργατικού και λαϊκού κινήματος) , χωρίς κάτι τέτοιο να οδηγήσει σε συντριβή τον κλάδο.

Το συνδικαλιστικό μας κίνημα δεν προετοίμασε πέρυσι τους όρους και τις προϋποθέσεις ώστε να δώσει με επάρκεια τη μεγάλη μάχη της απεργίας στις πανελλαδικές. ( Η συζήτηση επικεντρώθηκε στο ψευδοερώτημα εάν προϋπήρχαν ή όχι οι όροι και έτσι δεν έγινε και η ουσιαστική συζήτηση: για το πως θα δημιουργηθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις ). Τα αποτελέσματα εκείνης της αναδίπλωσης, αλλά και μιας ολόκληρης λογικής και πολιτικής αντίληψης που την τροφοδότησε,  είναι σήμερα φανερά σε όλους.  Έχουμε βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα . Αυστηρός σχεδιασμός, προσεκτικά αλλά σίγουρα βήματα, τακτική ευελιξία αλλά και αταλάντευτη προσήλωση στο στόχο της αντίστασης και της ανατροπής .

Θα σχεδιάσουμε με μεγάλη προσοχή τη συνεισφορά μας στη συγκρότησης ενός μεγάλου πανεκπαιδευτικού και εργατικού-παλλαϊκού μετώπου τώρα. Αν όμως, για μια σειρά από λόγους, κάτι τέτοιο δεν πραγματοποιηθεί άμεσα(και το άμεσα σε περιόδους συμπυκνωμένου ιστορικού χρόνου αφορά τη στιγμή και όχι την περίοδο), θα πρέπει ο κλάδος να παραμείνει σε ετοιμότητα.  Το φθινόπωρο του 2013 δεν θα τελειώσει την πρώτη εβδομάδα του Οκτώβρη. Το αντίθετο.  Δεν είναι απίθανο πριν  την κορύφωση να έχει προηγηθεί μια μάχη χαρακωμάτων. Το φθινόπωρο του 2013 δεν θα έχει καμία σχέση με το φθινόπωρο του 2012. Εάν πέρυσι η κύρια λογική που διέτρεχε το κοινωνικό σώμα ήταν η αναμονή το διάστημα που ακολουθεί η κύρια λογική θα είναι το αίτημα της αλλαγής( « να φύγουν γιατί δεν πάει άλλο»).  Τα όρια της κοινωνικής αντοχής και ανοχής έχουν εξαντληθεί.

Θα κάνουμε σίγουρα βήματα. Μπορεί ο χώρος της Παιδεία να αποτελέσει τη Μεγάλη Αφορμή που αναζητάει η κοινωνία. Αλλά ακόμη και εάν το ρόλο της Μεγάλης Αφορμής  έχει η Ιστορία τάξει σε κάποιον άλλο εμείς θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε να είμαστε εκεί. Με τον  κλάδο σε εγρήγορση και όχι σε ήττα. Ίσως αυτό να είναι και το πιο δύσκολο στοίχημα της επόμενης περιόδου. Μετά την ήττα της «απεργίας που δεν έγινε», μετά το εφιαλτικό καλοκαίρι των χιλιάδων απολύσεων, διαθεσιμοτήτων και μετατάξεων, μετά το πανηγύρι του κατακερματισμού, του κανιβαλισμού και των ατομικών ψευδαισθήσεων ο κλάδος να παραμείνει κλάδος και όχι ένα άθροισμα φόβου και μοιρολατρείας. (Και αυτό ισχύσει συνολικά για το εργατικό και λαϊκό κίνημα).

Και η λύση για αυτό είναι μονόδρομος: αγωνιστικό σχέδιο ,πολύμορφες, επιθετικές  δράσεις, μικρές, καθημερινές νίκες του συλλογικού πάνω στο ατομικό, σίγουρα βήματα και ένας οραματικός, και ρεαλιστικός ταυτόχρονα  στόχος, στόχος που θα αποτελέσει κοινό τόπο συνάντησης ενός μεγάλου πανεργατικού-παλλαϊκού μετώπου.

«Και πες τα λόγια τα παλιά
κι απ’ όλους τους αγώνες.
Και πες αυτά που είναι θηλιά
κι ήταν μαράζι και σκαλιά
στους δίκοπους αιώνες.»

*Ο Ζαφείρης Ανδρέας είναι μέλος της γραμματείας των ΣΥΝΕΚ