Ο ΑΡΝΗΘΕΙΣ ΔΕΝ ΜΕΤΑΝΙΩΝΕΙ

Του Κ. ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*

Οι ελληνικοί πολιτικοί κύκλοι έχουν διαδώσει την άποψη ότι η Κύπρος φέρθηκε επιπόλαια λέγοντας το αρχικό «όχι» στην τρόικα, γιατί μετά ήρθαν πολύ χειρότεροι όροι. Οι σοφοί Έλληνες πολιτικοί, βλέπετε, είπαν «ναι» από την αρχή και μας γλίτωσαν από τα χειρότερα. Δυστυχώς για τη θαυμάσια αυτή θεωρία, η τελική απόφαση στην Κύπρο δεν έχει ακόμη ληφθεί. Το κοινοβούλιο θα πρέπει τις επόμενες εβδομάδες να επικυρώσει τη συμφωνία και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα το κάνει.

Το ΑΚΕΛ δεν πρόκειται φυσικά να τη δεχτεί, αλλά υπάρχουν βαθύτατοι δισταγμοί και στα κεντρώα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του ΔΗΚΟ. Ακόμη και στο ΔΗΣΥ του κ. Αναστασιάδη υπάρχει έντονος προβληματισμός, παρά τις κορόνες περί παραμονής στο ευρώ. Τα αστικά και μεσοαστικά στρώματα εξετάζουν σοβαρά την προοπτική απόρριψης της συμφωνίας και εξόδου από την ΟΝΕ.

Δεν πρέπει να προξενεί έκπληξη το γεγονός. Τα ηγετικά στρώματα της Κύπρου έχουν διαμορφωθεί στον αγώνα κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας στη σκληρή γειτονιά της Μέσης Ανατολής. Η είσοδος στην Ε.Ε. και η υιοθέτηση του ευρώ είναι πολύ πρόσφατες εξελίξεις, ενώ η μνήμη της ισχυρής κυπριακής λίρας είναι ζωντανή. Δεν υπάρχει συνεπώς ο τρόμος που χαρακτήρισε τα ελληνικά ηγετικά στρώματα και μόνο στη σκέψη της σύγκρουσης με τους «εταίρους».

Ακόμη σημαντικότερος παράγων όμως είναι ότι το πρόγραμμα της τρόικας χτυπάει ανελέητα τα συμφέροντα των ηγετικών στρωμάτων της Κύπρου. Στην Ελλάδα το πλήγμα δέχθηκαν κυρίως η μισθωτή εργασία και οι μικρομεσαίοι, ενώ τα ανώτερα στρώματα διαγκωνίζονται για να αποσπάσουν οφέλη. Το δε πολιτικό και πνευματικό σύστημα της χώρας αποδείχτηκε εμμονικά προσκολλημένο στο ευρώ. Στην Κύπρο συντρίβονται οι τράπεζες, «κουρεύονται» οι καταθέσεις και συρρικνώνεται τάχιστα ο τομέας των υπηρεσιών. Το πλήγμα για τα συμφέροντα εταιριών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ακινήτων, νομικών υπηρεσιών κ.λπ. είναι τεράστιο.

Το κύριο βάρος του προγράμματος θα πέσει φυσικά στις πλάτες των εργαζομένων και των μικρομεσαίων. Οι προβλέψεις της τρόικας για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 12,5% το 2013-2014, επιστροφή στην ανάπτυξη το 2015, πρωτογενές πλεόνασμα 3% το 2017 και καθοδική πορεία του δημόσιου χρέους μετά το 2015 είναι αφελέστατες. Υπάρχουν οικονομετρικές εκτιμήσεις που φέρουν την πιθανή συρρίκνωση του ΑΕΠ το 2013-2015 κοντά στο 50% του ΑΕΠ, χωρίς να υπάρχει προοπτική ανάπτυξης, ενώ η ανεργία θα πλησιάσει το 40%. Κανείς δεν ξέρει φυσικά αν οι τρομακτικοί αυτοί αριθμοί αποδειχθούν σωστοί, αλλά και οι εκτιμήσεις της τρόικας είναι εκτός τόπου και χρόνου.

Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της καταστροφής της οικονομίας και της εξασθένησης του κράτους θα είναι καταλυτικές. Η Κύπρος είναι εξαιρετικά απομονωμένη μέσα στην Ε.Ε., στην ουσία βρίσκεται σε εχθρικό περιβάλλον, χωρίς να δέχεται αποτελεσματική στήριξη από την Ελλάδα. Η απόφαση της τρόικας κατάφερε το βαρύτερο πλήγμα στην κρατική υπόσταση του νησιού μετά τα γεγονότα του 1974. Υπάρχουν συνεπώς οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες για να ακολουθηθεί εναλλακτική πορεία. Η Κύπρος θα πρέπει να απορρίψει το μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση. Η ανελέητη πολιτική της τρόικας της δίνει το ηθικό πλεονέκτημα για να διαπραγματευτεί συναινετικό διαζύγιο με την ΟΝΕ, ώστε να ανακτήσει τη νομισματική της κυριαρχία και παράλληλα να αναδιαρθρώσει το δημόσιο χρέος. Οι τράπεζες θα πρέπει να επανέλθουν στο καθεστώς της 15^ης Μαρτίου, να προστατευθούν οι καταθέσεις και να γίνει αναδιάταξη με όρους που θα καθορίζονται από το κοινωνικό και εθνικό συμφέρον.

Κάθε καλόπιστος παρατηρητής αντιλαμβάνεται ότι η Κύπρος πρέπει να πει «όχι». Το μόνο πραγματικό ζήτημα είναι πως μετά θα διαμορφωθεί πορεία υπέρ των λαϊκών συμφερόντων. Η Κύπρος έχει φυσικό πλούτο και καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Υπάρχει η δυνατότητα να μπει σε τροχιά ανάπτυξης με κοινωνική δικαιοσύνη, αρκεί να βρεί το κουράγιο που έλειψε από την Ελλάδα.

*Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» την Κυριακή 28 Απριλίου 2013